Monique Parren
Bron: De Limburger, 03-12-2025

Huisarts Micha Lutgens, beweegcoach Roelof van der Westen (midden) en praktijkondersteuner Emmoniek Huijnen maken bewegen weer leuk voor patiënten (foto: Bas Quaedvlieg)

Hoensbroek - Dit is een verhaal over succes. Over Ruben Groot-Bramel (33) en Dennis Hendricks (39) die stukken beter in hun vel zitten, kilo’s kwijt zijn en zich weer fit voelen. Toch is er wel een probleem: in Heerlen-Noord, waar ze wonen, kampen mensen meer dan elders met een slechte gezondheid. Preventie is het toverwoord.

Gezonder worden is een speerpunt in Heerlen-Noord, waar mensen vaker dan gemiddeld fysiek en mentaal ziek zijn. Ook is er veel armoede en mede daardoor stress. Het medicijngebruik blijft toenemen, zorgkosten blijven stijgen. Huisarts Micha Lutgens schrijft er sinds kort Bewegen op recept voor. In zijn tweeëntwintig jaar als huisarts verbonden aan het Gezondheidscentrum Hoensbroek-Noord. Tijdens zijn spreekuren merkt hij hoe de slechtere gezondheid de wat oudere patiënten parten speelt. Twintigers en dertigers die de praktijk aan de Akerstraat-Noord bezoeken, komen vaak zelf met de vraag: wat kan ik doen?

Ruben Groot-Bramel (33) en Dennis Hendricks (39) zijn het levende bewijs dat de proef werkt. Bewegen is het beste medicijn, staat niet voor niks op de bijsluiter in de doosjes die Lutgens voorschrijft. „In die ludieke verpakking zit alle uitleg over het project”, vertelt de huisarts, die de voorselectie doet tijdens het reguliere spreekuur. Patiënten hoeven niet naar de sportschool om zich te midden van jonge(re), slanke(re), fitte(re) mensen in het zweet te werken. Deelnemers oefenen thuis met begeleiding op sportief en medisch gebied. Zo lukt werken aan die gezondere leefstijl wel, zeggen Groot-Bramel en Hendricks. Ze kunnen sommige medicijnen inmiddels al achterwege laten, bijvoorbeeld voor hoge bloeddruk.

 Bewegen is niet per se sporten, om een misverstand uit de weg te ruimen. Fietsen en wandelen zijn eerste doelen. Lopend naar de supermarkt, óf lopend in elk geval hun kind op de fiets naar het werk. „Mensen worden niet richting sportschool geduwd, niet iedereen voelt zich daar thuis”, zegt Micha Lutgens. Hij is dik twintig jaar als huisarts verbonden aan het Gezondheidscentrum Hoensbroek-Noord. Tijdens zijn spreekuren merkt hij hoe de slechtere gezondheid de wat oudere patiënten parten speelt. Twintigers en dertigers die de praktijk aan de Akerstraat-Noord bezoeken, komen vaak met de vraag: wat kan ik doen?

Leuk maken

Nu nog is Bewegen op recept een proef in Heerlen-Noord. Voor het gezondheidscentrum werkt praktijkondersteuner Emmoniek Huijnen mee, Move4Vitality levert beweegcoach Roelof van der Westen en een gebruiksvriendelijke app voor oefening, onderling contact en inzicht in beweeggedrag. In de regio is het bedrijf partner van Gezond in Mijn Streek en Roda JC. Meedoen kost 5 euro per maand, maar er is financiële hulp voor mensen die dit geld niet kunnen missen. Na de doorverwijzing van Lutgens gaat beweegcoach Van der Westen het gesprek aan met patiënten over gedragsverandering, preventie om erger te voorkomen. Huijnen is het klankbord van patiënten bij medische vragen.

Het programma kent een hoge zogenaamde oefentrouw van 70 procent, vertelt Van der Westen. „Je hebt er weinig voor nodig, het kan thuis in de eigen omgeving. De drempel voor een sportclub of -school is vaak te hoog.” Hij en Huijnen werken met patiënten die het tij nog kunnen keren. „Het varieert van een harde medische noodzaak tot diabetes. Bewegen leuk maken, is een eerste vereiste. Deelnemers moeten lol krijgen in de oefeningen, die zijn daarom relatief eenvoudig. Alles is maatwerk. Iemand die nu niks doet, heeft de meeste winst.” De eerste resultaten zijn bemoedigend, deelnemers gaan allemaal goed vooruit. „Ze voelen zich beter, kunnen soms met minder medicijnen toe en pakken hun sociale leven ook weer op, doordat ze fitter zijn.”

“De drempel voor een sportclub of -school is vaak te hoog.”
- Roelof van der Westen – Beweegcoach

Zuurstof 

Je hoopt op de welbekende olievlek, zegt Micha Lutgens. „Bij interventies zoals deze krijg je nooit 100 procent van de mensen mee. Je hoopt dat mensen elkaar onderling aansteken en stimuleren.” De huisarts ziet zijn eigen rol „een beetje als die van de kanarie in de kolenmijn”. Hij doelt ermee op zijn signalerende functie op een veel breder gebied. „Zoals het koelpietje vroeger waarschuwde voor een gebrek aan zuurstof ondergronds, zo kan als huisarts aan de bel trekken bij misstanden.” Hij legt uit: „Nieuwe energiemodellen als voorbeeld, mensen hun huis niet kunnen verwarmen of het wordt er vochtig, dan ligt astma op de loer. Het gezondheidscentrum kan via de gemeente nu ook een beroep doen op energiacoaches om patiënten te helpen. Niet onze eerste taak, maar wie via een leefstijl het effect in de spreekkamer: verbetert het binnenklimaat dan kunnen we de astmamedicatie met één derde terugschroeven. Huisvesting is daarmee ook onze zorg. Het hangt allemaal in elkaar: vragen rond bestaanszekerheid zorgen voor stress, zitten is het nieuwe roken enzovoorts.”

Lutgens ziet ook de aanzuigende werking van het gebied op mensen vanuit de Randstad, die in Heerlen-Noord wel een huis kunnen betalen. Ook zij brengen de nodige medische en psychosociale problemen mee. „We moeten oppassen dat de wijken niet nog slechter worden, het is goed dat het nationaal programma mensen wakker schudt, een gezamenlijke aanpak hoger op de beleidsagenda krijgt. Het stigma kan kenteren richting de toekomst, dat is mijn vurige hoop.”

Als het lukt om in het stadsdeel meer gemengde wijken te realiseren, dan kan de wal het schip wel keren, denkt Lutgens. „Soms stel ik mezelf wel eens de vraag: waar doen we het voor? Als we jongeren proberen te overtuigen van het belang van een gezonde leefstijl en er opent ineens een tabakswinkel naast de supermarkt of er komt een KFC-vestiging op Heerlerbaan.”

Bruine fruitschaal

Het fastfood heeft Dennis Hendricks inmiddels leren weerstaan. Het project is zijn stok achter de deur om oefeningen te doen en gezonder te leven. Eén bakje chips, in plaats van meteen een hele zak. „Op mijn zaterdagse dartavond sla ik na twee bitterballen de bruine fruitschaal verder over. Ik had hoge bloeddruk, die is nu netjes onder controle. Ook is er 40 kilo af”, klinkt het trots. „Fysiek ben ik fitter, maar ook in mijn hoofd. Ik word zelfs voor de wekker wakker. Je vermoeidheid verdwijnt als je meer beweegt, heb ik gemerkt. Ook mijn vrouw doet thuis nu mee. Het is allemaal heel positief, Roelof en Emmoniek wijzen nooit met het vingertje van foei, foei.” En als de emo-eter – zo benoemt Hendricks het zelf – toch een zwak moment heeft en wil snaaien, dan zijn dat nu rijstwafels of een komkommer, vertelt hij met passie.

“Op mijn zaterdagse dartavond sla ik na twee bitterballen de 
bruine fruitschaal verder over.”

- Dennis Hendricks – Deelnemer Bewegen op recept

Van der Westen en Huijnen luisteren met een lach. „Het project gaat niet primair om meer sporten. Met kleine stapjes houden de deelnemers het ook vol om langdurig meer te blijven bewegen. Mensen met overgewicht hebben altijd haast”, zeggen de twee. „Willen meteen 10 kilo kwijt, maar bij zo’n streng dieet en een sportschoolverplichting ligt een terugval op de loer. Je moet het klein maken, zodat je steeds een succesje kunt boeken.”

Ruben Groot-Bramel is „uit een diep dal aan het klimmen”. Hij kan door zijn autisme soms minder goed zijn draai vinden in het leven en probeert ook al jaren zijn gewicht onder controle te krijgen. Nu lukt het wel. De ICT’er bij het Zuyderlandziekenhuis in Geleen is inmiddels zover dat hij drie, vier dagen per week op de e-bike naar zijn werk gaat. „Het is fijn om wat sportiever te zijn. Ik mis het fietsen als ik het niet doe. Niet alleen het bewegen doet me goed, ook de coaching helpt mij enorm. Als ik even wat minder actief mijn oefeningen doe, komt Roelof na enkele dagen op de app met een opmerking of ik oké ben. Er wordt echt gekeken naar je welzijn, in alle opzichten.” Soms gaat Groot-Bramel nog weleens naar de ‘Mac’, maar zijn bestelling is dan bescheiden. „Die gezondere levensstijl is tussen de oren gaan zitten. Je wilt het behaalde resultaat ook niet verknoeien.”